Podsumowanie konsultacji w sprawie inwestycji przeciwpowodziowych

Zakończyły się konsultacje w sprawie wspólnych działań Gminy Gierałtowice oraz Miasta Gliwice w zakresie inwestycji przeciwpowodziowych, w szczególności budowy zbiorników retencyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Kłodnicy, tj. zbiornika Sośnica II, zbiornika w rejonie ujścia potoku Chudowskiego i zbiornika na lewym zawalu Kłodnicy. W otwartym spotkaniu z mieszkańcami Gminy Gierałtowice, które odbyło się w dniu 20 maja 2025 r. udział wzięło 93 mieszkańców, natomiast w dyżurach konsultacyjnych, które odbywały się w dniach od 16 do 22 maja 2025 r., udział wzięło 9 mieszkańców. Konsultacjach udział wzięło 102 mieszkańców Gminy

Dziękując Mieszkańcom za udział i zaangażowanie, w podsumowaniu przeprowadzonych rozmów przedstawiamy wyjaśnienia najczęściej pojawiających się wątpliwości i odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

• Temat budowy zbiorników retencyjnych jest zaskoczeniem, pojawił się nagle i niespodziewanie

Budowa zbiorników retencyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Kłodnicy rekomendowana była w ramach opracowanej w 2012 roku, przez Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, „Ekspertyzy dotyczącej możliwych do przeprowadzenia działań hydrotechnicznych, mających na celu ochronę przed powodzią terenów położonych na obszarach granicznych Gminy Gierałtowice i Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kłodnicy na terenie Miasta Gliwice”. Opracowanie Ekspertyzy było owocem współpracy podjętej po powodzi z 2010 roku przez samorządy Miasta Gliwice, Zabrze i Gminy Gierałtowice.

Budowa trzech zbiorników retencyjnych została ujęta w dokumentach strategicznych dla Gminy Gierałtowice, w tym:

• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Gierałtowice, przyjętym uchwałą nr LXXI/535/2024 Rady Gminy Gierałtowice z dnia 27 marca 2024 r.

„Realizacja systemu zbiorników służących osłonie przeciwpowodziowej i zapobieganiu suszy, obejmującego: a) zbiornik retencyjny Sośnica 2 [ZPP1]; b) polder u ujścia Potoku Chudowskiego [ZPP2]; c) polder na lewym zawalu Kłodnicy [ZPP3] (…)”

• Strategia rozwoju Gminy Gierałtowice do roku 2030, przyjęta uchwałą nr LV/416/2022 Rady Gminy Gierałtowice z dnia 14 grudnia 2022 r.

„Odpowiedzialne kształtowanie zasobów wodnych zmniejszających zagrożenie powodziowe i zagrożenie suszą, w tym działania z zakresu rozwoju odpowiedniej infrastruktury przeciwpowodziowej i retencji”

• Program Ochrony Środowiska dla Gminy Gierałtowice do roku 2023 z perspektywą do roku 2027, przyjęty uchwałą nr XXII/161/2020 Rady Gminy Gierałtowice z dnia 27 maja 2020 r.

„Budowa: zbiornika retencyjnego Sośnica II; suchego zbiornika retencyjnego na potoku Ornontowickim; suchego zbiornika na lewym zawalu Kłodnicy; suchego zbiornika retencyjnego przy ujściu potoku Chudowskiego; zbiornika na potoku Promna”.

Radni poprzedniej kadencji, jako reprezentanci Mieszkańców, podejmując stosowne uchwały zaakceptowali również planowaną lokalizację zbiorników retencyjnych.

• Mieszkańcy gminy nie posiadali informacji na temat lokalizacji zbiorników retencyjnych

Budowa trzech zbiorników retencyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Kłodnicy została ujęta w dokumentach strategicznych, o których mowa powyżej, a które to dokumenty były poddane konsultacjom społecznym na etapie ich przyjmowania.

Przedmiotem przeprowadzonych w dniach od 16 do 22 maja konsultacji było podjęcie wspólnych działań Gminy Gierałtowice oraz Miasta Gliwice w zakresie inwestycji przeciwpowodziowych, tj. budowy zbiorników retencyjnych. Konsultacje odbywały się w momencie, kiedy nie zapadły jeszcze wiążące decyzje , a decydowała się kwestia podjęcia lub nie podjęcia współpracy z Miastem Gliwice.

W przypadku podjęcia współpracy z Miastem Gliwice, Wójt planuje również dalsze konsultacje z Mieszkańcami, w szczególności dotyczące docelowych rozwiązań technicznych.

• Urząd Gminy nie podaje szczegółowych informacji na temat rozwiązań technicznych oraz kosztów budowy zbiorników

Ekspertyza dotycząca możliwych do przeprowadzenia działań hydrotechnicznych mających na celu ochronę przed powodzią terenów położonych na obszarach granicznych Gminy Gierałtowice, Miasta Zabrze oraz w dalszym biegu rzeki Kłodnicy na terenie miasta Gliwice powstała w 2012 roku wskazuje propozycje rozwiązań mające na celu zabezpieczenie gminy Gierałtowice przed skutkami powodzi. Dopiero na etapie projektowania będzie można mówić o szczegółach dotyczących budowy zbiorników retencyjnych oraz o planowanych kosztach inwestycji. Na dzień dzisiejszy nasze działania zmierzają do uzyskania zgody na podjęcie współpracy poprzez przyjęcie uchwały, która umożliwi podjęcie kolejnych kroków w tym zakresie tj. podpisanie porozumienia, zabezpieczenie środków na wykonanie projektu. Powstała dokumentacja w następnym kroku umożliwi ubieganie się o pozyskanie dofinansowania z programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego – działanie Wsparcie dla klimatu – typ projektu: Przeciwdziałanie skutkom suszy i powodzi.

Na dzień dzisiejszy, przybliżone koszty inwestycji (bez znajomości szczegółowych rozwiązań technicznych), szacuje się na około 180 milionów zł. Gmina nigdy nie byłaby w stanie zrealizować tej inwestycji samodzielnie. Dofinansowanie, o które Gminy będą się wspólnie ubiegać wyniesie 85% kosztów inwestycji. Pozostałe 15% będzie stanowiło łączny wkład obu gmin, przy czym Miasto Gliwice deklaruje iż udział finansowy Gliwic w przedmiotowej inwestycji może być znacznie większy niż połowa „wkładu własnego” Gmin. Przy założeniu szacunkowych kosztów inwestycji na poziomie 180 mln. zł, udział Gminy Gierałtowice, wyniósłby maksymalnie 13,5 mln. zł (w rozłożeniu na lata, w których realizowane będzie przedsięwzięcie), tj. „ułamek” wartości inwestycji.

• Budowa zbiorników będzie się wiązała z wysiedleniem mieszkańców

Budowa trzech zbiorników retencyjnych: Sośnica II, przy ujściu Potoku Chudowskiego i na lewym zawalu Kłodnicy, w żadnym wypadku nie będzie się wiązała z wysiedleniem mieszkańców. Lokalizacja zbiorników pokrywa się z terenami nieużytków, już teraz, stale lub okresowo, zalanych wodą.

• Planowana inwestycja będzie wymagała rozbiórki wałów

Należy podkreślić, iż nie jest prawdą, że jednym z zadań niezbędnych przy realizacji inwestycji będzie rozbiórka wałów. Planowane przedsięwzięcie nie wiąże się z rozbiórką wałów na rzece Kłodnicy.

• Rzeka Kłodnica nie zagraża Gminie i nigdy nie przelała się przez wały

Nie jest prawdą informacja, jakoby rzeka Kłodnica nigdy nie przelała się przez wały. Sytuacja ta miała miejsce w 2010 roku podczas powodzi, pomiędzy Potokiem Chudowskim a zbiornikiem Wn-35. W sytuacji deszczów nawalnych i powodzi na Dolnym Śląsku we wrześniu 2024 roku, niewiele brakło, aby Kłodnica znów przelała się przez wały.

• Dlaczego obu gminom tak bardzo zależy na tej inwestycji? Skąd ten pośpiech?

Nigdy wcześniej, mimo czynionych starań, nie było możliwości dofinansowania do budowy zbiorników dla gmin poniżej 20 000 mieszkańców i dla gmin wiejskich. Miasto Gliwice systematycznie korzysta z tych programów, dedykowanych inwestycjom chroniącym przed skutkami zmian klimatu, w tym zjawisk powodziowych, realizując min. inwestycje wynikające z wykonanej w 2012 roku Ekspertyzy.

Potrzebne jest szybkie działanie obu gmin, a presja czasu spowodowana jest datą graniczną naboru wniosków o dofinansowanie przedsięwzięcia ze środków Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021-2027, Działanie 02.08. Wsparcie dla klimatu, wyznaczoną w harmonogramie naborów na dzień 31 stycznia 2026 r. W związku z powyższym do końca roku muszą powstać dokumenty niezbędne do złożenia wniosku.

• Gmina bierze na siebie usuwanie szkód górniczych, zwalniając kopalnie z nałożonych na nie obowiązków

Gmina nie będzie realizowała działań polegających na usuwaniu tzw. „szkód” spowodowanych eksploatacją, lecz działania mające na celu zabezpieczenie przed powodzią, co jest zadaniem Gminy, wynikającym z obowiązujących przepisów prawa:

• ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U.2024.1465 ze zm.)

art. 7 ust 1 pkt 14 Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym ochrony przeciwpowodziowej, należy do zadań własnych gminy

• ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U.2024.1087 ze zm.)

art. 163 ust. 1 Ochrona przed powodzią jest zadaniem Wód Polskich oraz organów administracji rządowej i samorządowej

art. 165 ust. 1 pkt 4, 5 Ochronę przed powodzią realizuje się w szczególności przez: zachowanie, tworzenie i odtwarzanie systemów retencji wód; budowę, przebudowę i utrzymywanie budowli przeciwpowodziowych

• ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (t.j. Dz. U. z 2024 poz. 274)

Planowane przedsięwzięcie, jako inwestycja przeciwpowodziowa, czyli mająca na celu zapobieganie powodzi, nie stanowi działania z zakresu usuwania skutków eksploatacji górniczej, co jest zadaniem zakładów górniczych, w zgodzie z przepisami ustawy z dnia z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U.2024.1290 ze zm.).

Potwierdzeniem powyższego jest uwzględnienie budowy zbiorników we wskazanych lokalizacjach jako jednej z 5 strategicznych inwestycji technicznych planowanych do realizacji w latach 2016-2021 w całym regionie wodnym Górnej Odry, wskazanych w Planie zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry, przyjętym Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (Dz.U.2016.1938).

• Czy Urząd działa w innym zakresie aby zabezpieczyć gminę przed powodzią?

Gmina Gierałtowice działa na wielu poziomach w celu zabezpieczenia przed skutkami zmian klimatu, w tym przed podtopieniami i powodzią:

• Wieloletnia współpraca z Miastem Gliwice, której efektem są zrealizowane lub zaplanowane do realizacji inwestycje w zakresie retencji wód, które ograniczają spływ z Gliwic na teren Gminy Gierałtowice, np. zbiornik retencyjny na potoku Cienka; odwodnienie dla obszaru w rejonie ul. Warzywnej, Siennej, Rolników, węzła autostrady A4 i autostrady A1, ul. Pszczyńskiej (w tym przebudowa rowu RS, wstrzymująca dopływ wód do rowu K-4 od strony Gliwic).
• Czynny udział w postępowaniu prowadzonym przez Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Katowicach, w sprawie wskazania instytucji odpowiedzialnych za naprawę i utrzymanie odpowiedniego stanu technicznego wałów Kłodnicy, potoku Chudowskiego i rowu Ch-1.
• Wnioskowanie do zakładów górniczych o usuwanie skutków prowadzonej eksploatacji, udział w planowaniu inwestycji w tym zakresie, egzekwowanie wykonania obowiązków przez zakłady górnicze, w tym na drodze sądowej.
• Współpraca z przedsiębiorcami górniczymi w zakresie ustalenia kierunków dalszych działań w celu uregulowania stosunków wodnych na terenie Gminy, naruszonych wskutek dokonanej i planowanej eksploatacji górniczej.
• Zgłoszenie udziału w projekcie „Utworzenie systemu Zarządzania terenami poprzemysłowymi WSL poprzez rozszerzenie istniejącego systemu zarządzania terenami pogórniczymi (OPI TTP 3.0)” na terenie zlikwidowanego zalewiska Wn-35.

Deklarujemy ponadto dalsze działania w celu włączenia innych gmin w zlewni rzeki Kłodnicy oraz innych odpowiedzialnych podmiotów i instytucji w działania mające na celu zabezpieczenie przed powodzią, suszą i innymi niekorzystnymi skutkami zmian klimatu.

PDF00_prezentacja_partnerstwo_konsultacje.pdf (4,12MB)